W piątek 14 września 2018 roku w Muzeum Przyrody w Drozdowie odbyło się IV Spotkanie Pokoleń w Kręgu Kultury Ziemiańskiej – cykliczny zjazd potomków rodzin ziemiańskich pochodzących z regionu, któremu tradycyjnie towarzyszy konferencja naukowa poświęcona wybranemu aspektowi historii elit ziemiańskich. W tym roku, z racji przypadającej 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości postanowiono zająć się tematem odrodzenia państwa polskiego, a sesję naukową towarzyszącą Spotkaniu Pokoleń zatytułowano „Niepodległość w poglądach, działalności i pamięci polskich elit kraju i regionu łomżyńskiego”.

Podobnie jak w poprzednich latach drozdowskie Muzeum swoją obecnością zaszczycili przedstawiciele władz samorządowych, osoby duchowne, potomkowie rodzin ziemiańskich, reprezentanci świata nauki, dyrektorzy szkół, nauczyciele, przedstawiciele organizacji pozarządowych, instytucji państwowych jak również inni szanowni goście z różnych części kraju oraz regionu. Gośćmi historycznego dworu Lutosławskich w Drozdowie byli m.in. Starosta Łomżyński Elżbieta Parzych, Andrzej Matuszewicz - prawnuk Zygmunta Glogera i dyrektor Muzeum Regionalnego w Siedlcach, Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego i potomek właścicieli majątku w Jeziorku - Marcin Schirmer, prezes białostockiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego - Jan Ślusarczyk, potomek właścicieli Pniewa - Józef Jabłoński z żoną Hanną, Andrzej Pieńkowski z żoną Marią - potomek właścicieli majątku w Krzewie, Szymon Leśniak - potomek rodziny Rostworowskich, dawnych właścicieli Tykocina oraz Kurowa, Jarosław Marek Komorowski z rodziny Szymanowskich.

Spotkanie Pokoleń rozpoczęło się Mszą świętą odprawioną przez proboszcza drozdowskiej parafii księdza kanonika Aleksandra Suchockiego. Następnym punktem była konferencja naukowa, którą otworzyły Starosta Łomżyński Elżbieta Parzych oraz Dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie Anna Archacka. Składała się ona z dwóch części. W pierwszej moderowanej przez profesor Małgorzatę Dajnowicz z Uniwersytetu w Białymstoku, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytów odbyły się cztery prelekcje:

Marcin Schirmer wygłosił referat „Czyn niepodległościowy polskiego ziemiaństwa” w którym przedstawił działalność ziemian w organizacjach społecznych i niepodległościowych oraz udział tej warstwy w walce zbrojnej podczas I wojny światowej.

Odczytano referat (uczyniła to członkini Rady Muzeum Przyrody w Drozdowie Maria Dziekońska) kierownika Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej Jana Engelgarda „Miejsce działalności konspiracyjnej w taktyce politycznej Romana Dmowskiego” w którym przedstawiona została ewolucja zapatrywań lidera Narodowej Demokracji na używanie w polityce metod niejawnych.

Profesor Jolanta Chwastyk-Kowalczyk z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach wygłosiła prelekcję „Kult Józefa Piłsudskiego w Bluszczu w dwudziestoleciu międzywojennym”, w którym omówiła opinie na temat Marszałka i Naczelnika Państwa formułowane w jednym z najważniejszych polskich pism dla kobiet.

Tomasz Szymański – adiunkt Muzeum Przyrody w Drozdowie wygłosił prelekcję „Myśl niepodległościowa przedstawicieli rodziny Lutosławskich”, w której omówił idee związane z polską drogą do niepodległości jakie głosili w okresie przed 1918 rokiem wybrani przedstawiciele „złotego pokolenia Lutosławskich” (jak to określił autor), a mowa o sześciu synach Franciszka Dionizego Lutosławskiego, wykształconych społecznikach i intelektualistach, z których życiem i działalnością wiąże się najwspanialszy etap dziejów rodu związanego z Drozdowem.

W drugiej części, którą moderował prezes Marcin Schirmer poruszono następujące tematy:

Marcin Rydzewski - kustosz Muzeum Przyrody w Drozdowie przedstawił temat „Drogi do niepodległości łomżyńskich środowisk patriotycznych (na wybranych przykładach)”, w którym omówił pracę społeczną wpisującą się w proces odzyskania niepodległości wybranych osób i środowisk z Łomży. Temat ten był powiązany z prezentowaną w Muzeum wystawą jego autorstwa zatytułowaną „Znaki Niepodległej. Łomżyńskie drogi środowisk niepodległościowych”.

Agnieszka Drozdowska reprezentująca Uniwersytet w Białymstoku wygłosiła referat „Inteligentki łomżyńskie i ich działania na rzecz niepodległości. Przegląd problematyki”, w którym zaprezentowała sylwetki i działania kobiet dawnej Łomży m.in. w dziele oświaty czy w pracach ówczesnych środowisk politycznych.

Profesor Małgorzata Dajnowicz w referacie „Bohdan Winiarski – polityk obozu narodowego” omówiła drogę polityczną i poglądy jednej z najważniejszych postaci związanych z Łomżą, znakomitego prawnika i polityka Narodowej Demokracji, uczestniczącego w wielu inicjatywach związanych z procesem walki o wolną Polskę.

Doktor Maria Bauchrowicz-Tocka z Tygodnika Podlaskiego „Kontakty” w prelekcji „Niepodległość w poglądach i działalności Adama Chętnika” poruszyła wiele wątków związanych z pracą tego wybitnego etnografa, polityka i społecznika, które służyły sprawie niepodległości.

Odczytano także (uczynił to przewodniczący Rady Muzeum Przyrody w Drozdowie Sławomir Zgrzywa) referat Czesława Rybickiego z Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów oraz Łomżyńskiego Bractwa Historycznego „Niepodległościowe dzieło Polskiej Organizacji Wojskowej w obwodzie łomżyńskim 1914-7 luty 1919 r.” o historii działań i walk członków POW, których kulminacją było rozbrajanie Niemców i tworzenie zalążków wolnej Polski.

Ważnym uzupełnieniem konferencji było wspomnienie poświęcone wybitnemu żołnierzowi AK z Łomżyńskiego jakim był pochowany w Drozdowie Wiktor Surowiecki pseudonim „Wiki”. Losy dowódcy łomżyńskiego „KeDywu” przedstawił Tadeusz Rydzewski (rocznik 1925) żołnierz AK, więźnień Gestapo w Łomży i obozu koncentracyjnego w Stutthofie.

Tegoroczne Spotkanie Pokoleń w Kręgu Kultury Ziemiańskiej zwieńczył koncert muzyki kompozytorów polskich, który wykonał kwartet smyczkowy „Aulicus” tworzony przez skrzypaczki Hannę Pawlicką, Natalię Tuszyńską, altowiolistkę Alinę Kowalską oraz wiolonczelistę Piotra Artura Wolanina. Młodzi artyści zaprezentowali ciekawy program obejmujący dzieła m.in. Wojciecha Kilara, Stanisława Moniuszki czy Waldemara Kazaneckiego.

Tak zakończyło się kolejne, czwarte już spotkanie potomków ziemian i konferencja historyczna związana z celebracją wielkiej rocznicy odzyskania wolności. Różne tematy, wiele refleksji oraz wyjątkowa atmosfera – to także elementy tego wydarzenia.

Do IV Spotkania Pokoleń będzie można wrócić niebawem, ponieważ w najbliższych miesiącach ukaże się publikacja książkowa obejmująca wygłoszone tego dnia wykłady.