Fot. Roman Dmowski - Z siostrami Lutosławskimi Marią i Izabellą - Drozdowo 1908 r.
Przyjaźń z rodziną Lutosławskich, która przywiodła potem jednego z Ojców Niepodległości – Romana Dmowskiego – do Drozdowa, rozpoczęła się w 1900 roku. Polityk przebywał wtedy w Krakowie, gdzie w domu przyjaciół z Ligi Narodowej – Gabrieli i Zygmunta Balickich, poznał profesora filozofii Wincentego Lutosławskiego, syna drozdowskiego dziedzica. I choć znajomość Dmowskiego i Wincentego skończyła się, to przyjaźń z żoną filozofa, Sofią Casanova Lutosławską oraz rodzinami jej córek, trwała prawie 40 lat, do końca życia Romana Dmowskiego. Izabella Wolikowska i Maria Niklewicz (córki Wincentego i Sofii) napiszą potem wspomnienia o „Panu Romanie”, najważniejsze z osobistych wspomnień o Dmowskim. Książka autorstwa Izabelli Wolikowskiej "Roman Dmowski – Człowiek, Polak, Przyjaciel", wydana została po raz pierwszy w Chicago w 1961 roku; pamiętnik Marii Niklewiczowej, opublikowany we fragmentach "Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień" w 1972 roku w Londynie, a pełen tekst wspomnień Marii „Pan Roman. Wspomnienia o Romanie Dmowskim” w Warszawie w 2001 roku. Każde z tych wspomnień opisuje również wydarzenia sprzed 82 lat, których rocznicę właśnie obchodzimy – ostatnie miesiące życia Dmowskiego i jego śmierć w Drozdowie 2 stycznia 1939 roku.
Maria Niklewicz przywiozła schorowanego Dmowskiego do Drozdowa za radą lekarzy, 18 czerwca 1938 roku. W dworku Dmowski zajmował pokój z widokiem na park, w którym były jego stare pamiątkowe rodzinne sprzęty: nocny stolik i stary fotel po matce, obraz Matki Boskiej z Chrystusem z Krzyża zdjętym, ryngraf po dziadach pradziadach, portret ojca. Dmowski, z pomocą, przechadzał się po parku, przesiadywał pod starą gruszą, a gdy było chłodniej – w fotelu na oszklonej werandzie albo przy kominku. Lekarzem Dmowskiego był wtedy dr Tadeusz Wejroch z Łomży, a najczęstszymi gośćmi ks. proboszcz z Drozdowa – Antoni Mielnicki, emerytowany ks. prałat Piotr Krysiak z Łomży oraz ks. bp Stanisław Kostka Łukomski.
Dmowski zmarł w nocy 2 stycznia w obecności zgromadzonej wokół niego całej rodziny Niklewiczów. Tu, w salonie dworskim w Drozdowie rozpoczął się pogrzeb: pierwszą wartę przy zwłokach Dmowskiego, pełnili członkowie Stronnictwa Narodowego i Pracy Polskiej, pierwszym sztandarem, który okrył trumnę był sztandar Stronnictwa Narodowego powiatu łomżyńskiego, tu też została odprawiona pierwsza Msza Święta. Kolejne uroczystości pogrzebowe – w łomżyńskiej katedrze i 7 stycznia w Warszawie, zakończyły się na Cmentarzu Bródnowskim.
Poniżej link do filmiku dokumentującego uroczystości pogrzebowe Romana Dmowskiego w Łomży i Warszawie.
Pogrzeb Romana Dmowskiego 1939
https://www.youtube.com/watch?v=YaZmaB4kPyg
