Wernisaż wystawy plenerowej „Z zesłania na wyżyny nauki. Polscy badacze Syberii” z Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, rozpoczęła Anna Archacka – Dyrektor Muzeum Przyrody – Dworu Lutosławskich w Drozdowie i gospodarz miejsca prezentacji wystawy. Przedstawiając wystawę i sylwetki zesłańców – naukowców, przypomniała, że Muzeum w roku 2017 otrzymało Medal im. Wiktora Godlewskiego, przyrodnika, jednego z bohaterów wystawy. Oficjalnego otwarcia dokonała Maria Dziekońska, Wicestarosta Łomżyński, podkreślając wieloletnie współistnienie w placówce działalności przyrodniczej i historycznej.
Częścią uroczystości był wykład pt. „Benedykt Dybowski i inni. Z X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej ku sławie odkrywcy Syberii” Jana Engelgarda, Kierownika Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej w Muzeum Niepodległości w Warszawie, który przybliżył obecnym sylwetki zesłańców oraz tło historyczne epoki.
Syberia współcześnie kojarzy się przede wszystkim z sowieckimi zsyłkami doby stalinowskiej. Z krainą złowrogą, utożsamianą z komunistycznym terrorem. Ale Syberia to również miejsce zsyłek, w czasach carskiej Rosji, wcześniejszych pokoleń Polaków. W XIX wieku trafiali na Syberię zesłańcy popowstaniowi i działacze niepodległościowi. Wielu z nich pomimo niesprzyjających warunków potrafiło zrobić tam spektakularne kariery. Stali się znanymi i cenionymi badaczami Syberii: jako pierwsi penetrowali nieznane tereny, poznawali nowe ludy i kultury, odkrywali przyrodnicze bogactwa dziewiczej krainy. Ich zbiory etnograficzne i geologiczne wzbogacają wiele światowych muzeów i często bardziej są znani na dalekiej Syberii, niż we własnym kraju. A są to postaci wybitne i zasługujące na pamięć.
Są wśród nich profesor i lekarz Benedykt Dybowski i jego współpracownik, pochodzący z naszego regionu zesłaniec, Wiktor Godlewski. W bardzo trudnych warunkach, często przy 40-stopniowym mrozie, z pomocą własnoręcznie sporządzonych narzędzi po raz pierwszy zmierzyli głębokość Bajkału i rozpoczęli badanie tego jeziora. Ich badania doprowadziły do opisania ponad stu nowych gatunków skorupiaków i 6 nowych gatunków ryb. Badali też faunę lądową, uwzględniając przede wszystkim ssaki i ptaki. Te pionierskie badania dały obu badaczom złoty medal Carskiego Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu. Byli współautorami 10 prac naukowych. Ich nazwiska utrwalono w nazewnictwie zoologicznym ptaków, ryb i mięczaków, a jednym z cenniejszych rezultatów wypraw badawczych było znalezienie przez Dybowskiego nowego podgatunku jelenia wschodniego, zwanego dziś jeleniem Dybowskiego. Dybowski znany był też ze swojej działalności humanitarnej, m.in. założył na Kamczatce szpitale dla trędowatych, zwalczał epidemie, zakupił za własne pieniądze konie i renifery i zawiózł je na Wyspę Beringa, aby ulżyć doli mieszkańców, cierpiących często głód.
Zesłańcem, który współpracował z Dybowskim był też Aleksander Czekanowski. Napisał on pierwsze wiarygodne dane o geologii tego rejonu, zgromadził szereg materiałów geograficznych, geologicznych, paleontologicznych, botanicznych i zoologicznych opisanych przez niego i innych uczonych.
Jan Czerski natomiast prowadził badania geologiczne brzegów Bajkału i opracował pierwszą mapę geologiczną wybrzeża tego jeziora. Został członkiem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego, zaproponował pierwszy paleotektoniczny schemat Syberii. Odbył wiele wypraw badawczych, głównie pod egidą Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, a jego nazwisko występuje w nazwach geograficznych, np. Góry Czerskiego, Szczyt Czerskiego, Góra Czerskiego, Dolina Czerskiego, miasto Czerski, ulice jego imienia.
Autorką prezentowanych na wystawie portretów jest Paulina Kopestyńska, malarka pochodzenia jakuckiego.
Wystawa prezentowana jest w Drozdowie dzięki Fundacji Sztuk i Dialogu. Przedsięwzięcie dofinansował Powiat Łomżyński oraz Miasto Łomża.
