Pierwsze plansze wystawowe pokazują strukturę i zasięg współcześnie istniejących torfowisk. Dominują torfowiska niskie. Jednak istnieją tu również torfowiska wysokie budowane przez mchy torfowe i przejściowe o cechach pośrednich między dwoma pierwszymi. Nad Biebrzą zachowana została charakterystyczna dla nizinnych rzek płynących naturalnym korytem strefowość poprzeczna i podłużna siedlisk i co za tym idzie zbiorowisk roślinnych.
Podkreślić należy z naciskiem, że choć człowiek od XV wieku wyraźnie gospodaruje na tym obszarze, głos bardzo ważny w planowaniu co i gdzie rośnie ma rzeka Biebrza.
Decyduje o tym głownie poprzez naturalny rytm jesiennych i wiosennych rozlewisk. W zależności o tego jak głębokie są zalewy i jak długo woda stagnuje na powierzchni wykształcają się odpowiednie do warunków hydrologicznych siedliska. Panują tu bezwzględnie różne szuwary porastające na rozległych torfowiskach niskich. Tam gdzie nie sięgają wody rzeczne charakteryzujące się znacznym wahaniem poziomu, oddziaływają silne wody gruntowe, naporowe zasilające dolinę z otaczających ją wysoczyzn dając przez cały rok dość stabilnie uwodnienie i zabagnienie.
Centralnym eksponatem na wystawie „ Szata roślinna Kotliny Biebrzańskiej" jest schemat przedstawiający przekrój przez dolinę Biebrzy, i cztery główne strefy poprzeczne porastane przez różne zbiorowiska roślinne wykształcające się w ścisłej zależności od warunków hydrologicznych czyli sposobu uwodnienia podłoża.
1.Strefa długotrwałych zalewów (immersyjna) z dużymi wahaniami poziomu wód gruntowych z szuwarami właściwymi ( Phragmition). Porastają one najbliżej rzeki i starorzeczy w strefie głębokich i długotrwałych zalewów. Głównie jest to szuwar trzcinowy i mannowy , a w mniejszym stopniu szuwary pałkowe, oczeretowe, skrzypu bagiennego czy tataraku jako dominujących gatunków budujących już poszczególne zespoły roślinne.
2. Strefa zalewów umiarkowanych ( immersyjno- immersyjna) z szuwarami wielkoturzycowymi ( Magnocarition) porastającymi na obszarach o zalewach trwających krócej i wycofujących się szybciej. Spośród wyróżnionych w tej strefie zespołów największe powierzchnie porasta szuwar turzycy sztywnej. Jest on mocno podtopiony a turzyca ta rośnie w formie dużych ok. 1m wysokości kęp. Kolejny co do wielkości zajmowanych powierzchni to szuwar turzycy tunikowej i szuwar turzycy zaostrzonej.
3. Strefa bezzalewowa z utrzymującym się stale zabagnieniem ( emersyjna), porastana przez turzycowiska mszyste i mechowiska ( Scheuchezerio- Caricetea nigre). Są to swoiste dla doliny Biebrzy rozległe (7800 ha) niewysokie turzycowiska ( Caricion nigre) ze znacznym udziałem mchów brunatnych. Unikalne w Europie inne zbiorowiska mszysto- turzycowe ( Caricion lasicarpe) tu zajmują znaczne powierzchnie ( 2800 ha ).
4. Strefa brzeżna. Na obrzeżach doliny występują lasy bagienne. W miejscach silnie zabagnionych porastają olsy, charakterystyczna dla tych lasów jest kępowo dolinkowa struktura zbiorowiska.
Strefowość poprzeczna zbiorowisk roślinnych najwyraźniej zaznaczona jest w basenie południowym. Podkreślane też jest istnienie podłużnej strefowości ekologicznej i wyróżniane strefy torfowej w basenie północnym, mułowej w środkowym i madowej w basenie południowym, co wiązane jest bezpośrednio z działalnością rzeki i niesionymi przez nią osadami, gromadzonymi najobficiej w dolnych odcinkach biegu.
Ogółem na obszarze Kotliny Biebrzańskiej stwierdzono 1015 gatunków roślin naczyniowych. Spośród nich 140 jest doskonale przygotowanych do zalewania, do życia po ustąpieniu rozlewisk albo na ciągle zabagnionym podłożu. Na rozległych obszarach torfowisk niskich istnieją mineralne wyniesienia funkcjonujące jak izolowane wyspy krajobrazowe „grądzikami". Pomimo, że stanowią 1% powierzchni dzięki różnorodności siedlisk są miejscem występowania 80% flory roślin naczyniowych Kotliny Biebrzańskiej. Na nich właśnie zachowała się między innymi jedna z najliczniejszych w Europie populacja obuwika pospolitego (Cypripedium caceolus) najokazalszego z naszych storczyków, zakwitającego w ilościach 3-4 tysięcy. Kosaciec bezlistny (Iris aphylla) ma tu również imponującą populację (2-3 tysiące). Ogólnie wyróżniono tu 90 gatunków objętych ochroną ścisłą.
Botaniczną wystawę zamyka czarnobiała plansza pokazująca stan Bagna Wizna przed i po melioracjach. Kotlina Biebrzańska doznała znacznego odwodnienia już w XIX wieku przez budowę kanałów. Trzeba pamiętać, że Polska jest krajem o bardzo małych zasobach wody, co plasuje nas dopiero na 22 miejscu w Europie. Melioracje jakie dotknęły nasz kraj w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku były tak naprawdę samobójczym, brutalnym osuszaniem. Niewiele też rzek ocalało przed tzw. regulacją. Należy zdecydowanie podkreślić, że wyprostowanie koryta rzeki to drastyczna zmiana powodująca śmierć licznych gatunków, szybki odpływ wody z doliny (i przyległych obszarów wysoczyznowych) co skutkuje drastycznym odwodnieniem dużych terenów, zanikaniem starorzeczy, zanikaniem torfowisk, ustępowaniem szuwarów i zwierząt zamieszkujących je. Duże rzeki Europy już w XIX wieku były wyprostowane. W Polsce północno-wschodniej ocalały tylko nieliczne. Dolina Biebrzy posiadająca rozległe torfowiska niskie jest idealnym miejscem zatrzymującym wodę. Współcześnie wiadomo, że budowanie sztucznych zbiorników zaporowych na dużych rzekach doprowadziło wszędzie na świecie do katastrof ekologicznych. Dlatego szczególnie w Polsce, kraju o tak drastycznie małych zasobach wody wszelkie tereny bagienne powinny być pod ścisłą ochroną jako miejsca idealnie nadających się do gromadzenia wody. Spełniają one swoją rolę doskonale, jeżeli są żywe tj. nie osuszane i procesy powstawania torfu mogą zachodzić bez zakłóceń. Torfowisko niskie przyrasta niezwykle wolno, b zaledwie 1 mm rocznie. Odwodnione podlega utlenieniu i znika przynajmniej 1 cm rocznie. Wchodzenie z zabudową i formami gospodarowania nie respektującymi rytmu rozlewiskowego rzek pociąga potem gigantyczne straty materialne dla człowieka i skutkuje dalszym unicestwianiem rzek. W Kotlinie Biebrzańskiej w sposób realny zagraża to Narwi.
