MKDNiS logo Czarne 1

Program Ochrona zabytków
Zadanie pn. Drozdowo, dwór Lutosławskich, Muzeum Przyrody
(XIX w.): wymiana pokrycia dachowego wraz z rynnami,
wymiana świetlika oraz renowacja kominów w części willowej
muzeum dofinansowano ze środków
Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu

Lutosławscy pojawili się w Drozdowie u schyłku XVIII wieku. Córka Wojciecha Burskiego – Antonina, wyszła za mąż w 1786 r. za Franciszka Saryusza- Lutosławskiego herbu Jelita, wywodzącego się z dóbr Zakrzewo w powiecie piotrkowskim. W 1793 r. Franciszek Saryusz zmarł, nie doczekawszy narodzin jedynego potomka – Wincentego. Antonina po kilkuletniej żałobie wyszła ponownie za mąż w 1799 r. za Kazimierza Godlewskiego, wyższego urzędnika państwowego. Z jego inicjatywy doszło do podziału dóbr Drozdowo między Wincentego Lutosławskiego, dziedziczącego tzw. Drozdowo Górne oraz jedynaczkę z drugiego małżeństwa Izabelę Godlewską, dziedziczkę tzw. Drozdowa Dolnego.
Wincenty, absolwent prawa na Uniwersytecie Warszawskim, niemal całe życie poświęcił pracy w rodzinnym majątku, starając się doprowadzić do jego rozkwitu. Jednakże wydarzenia polityczne oraz zacofany system społeczno-gospodarczy Królestwa Polskiego hamowały te starania. Ze związku małżeńskiego z Józefą Godlewską, zawartego w 1815 r. przyszło na świat kilkoro dzieci, z których czworo doczekało dorosłości: Edward, Zofia, Emilia i Franciszek. Opiekę nad rodzinnym majątkiem Wincenty przekazał w 1855 r. młodszemu synowi Franciszkowi.


Franciszek Dionizy Lutosławski (1830-1891), patriota, uczestnik powstania styczniowego, w organizacji miejscowej odpowiadał za korespondencję zagraniczną. Działalność powstańczą okupił dwukrotnym aresztowaniem przez władze carskie. Solidne wykształcenie rolnicze, zdobyte w Instytucie Agronomicznym w Merymoncie oraz praktyka zawodowa zdobyta w trakcie podróży po Europie Zachodniej, umożliwiły dziedzicowi zrealizować marzenia ojca i w 1866 r. scalił ziemie drozdowskie. Pod jego rządami majątek przeżywał chwile największego rozkwitu. Folwark Lutosławskich w tym czasie obejmował około 2,5 tys. ha powierzchni. W samym Drozdowie rozwinięto przemysł rolno-spożywczy. W miejscowości istniały: krochmalnia, gorzelnia, mleczarnia, wiatrak, młyn parowy, tartak oraz browar, przynoszący największe zyski. Franciszek sprawował wzorowo obowiązki dziedzica i kolatora tutejszej parafii. Z jego inicjatywy oraz przy olbrzymim wkładzie sił i środków w latach 1868-78 wzniesiono dla parafian nowy, murowany kościół wg projektu Witolda Lanciego. Sukces tego jak i wszystkich pozostałych przedsięwzięć ziemianin zawdzięczał zatrudnianym do tych prac najlepszym fachowcom oraz niezwykłej skrupulatności i przezorności.
W 1862 r. Franciszek zawarł związek małżeński z Marią ze Szczygielskich. Z tego związku w latach 1863 i 64 doczekał się dwóch potomków: Wincentego i Stanisława. Niestety w 1869 r. szczęście rodziny zostało nagle przerwane śmiercią Marii. Opieką nad dziećmi zajęła się młodsza siostra Marii, Paulina. W następnym roku Franciszek poślubił ją. Z drugiego małżeństwa wieku dorosłego doczekało czworo chłopców: Marian, Jan, Kazimierz i Józef.
Ojciec pragnąc zagwarantować ukochanym synom szczęście i dobrobyt w życiu, zapewnił im wykształcenie na najlepszych uczelniach zagranicznych. Wiedza, którą młode pokolenie Lutosławskich posiadło nie została zmarnotrawiona. Dzięki niej oraz wartościom wpajanym przez rodziców, synowie Franciszka odegrali ważną rolę w długotrwałym procesie wskrzeszania państwa polskiego.
Wincenty Lutosławski (1863-1954), choć początkowo studiował matematykę i chemię, został profesorem filozofii. Był poliglotą i czynnym publicystą. Zdobył uznanie w świecie za chronologiczne uporządkowanie Dialogów Platona. Wincenty Lutosławski podjął próbę opracowania polskiego narodowego systemu filozoficznego. Nurt ten łączył w sobie cechy platońskiego idealizm z mesjanizmem polskich romantyków. Filozof swoje życie poświęcił idei wychowania narodowego „...doprowadzenia każdej jednostki do maksimum jej rozwoju indywidualnego, a całego narodu do uzyskania cech, które go różnią od innych narodów, a które stanowią jego rację bytu". W tym celu założył organizację wychowawczą Eleuis. Miała ona na celu formowanie niepodległego ducha polskiego. Dążono do tego po przez wstrzemięźliwość od nałogów, uciech cielesnych oraz przez lekturę wieszczów. Po I wojnie światowej zatrudnił się w Biurze Prac Kongresowych na Konferencji Pokojowej w Paryżu. Pisał listy do wielu ważnych osobistości i publikował w wielu językach artykuły broniące sprawy polskiej, a zwłaszcza Gdańska. W okresie międzywojennym krytykował demokratyczne prawo wyborcze: „Szał demokratyczny zagraża upadkiem naszej cywilizacji. Źródłem niekompetencji rządu jest sejm, wybrany przez głosowanie powszechne nieuków, zwiedzionych przez interesownych demagogów". Swoje biografię zawarł w ciekawie napisanej książce pt. „Jeden łatwy żywot".
Stanisław Lutosławski (1864-1937) ukończył w Niemczech studia rolnicze i po śmierci ojca zajmował się administracją rodzinnego majątku w Drozdowie. Był organizatorem i aktywnym członkiem łomżyńskich organizacji ziemiańskich m.in. Łomżyńskiego Towarzystwa Rolniczego. Z jego inicjatywy doszło do powstania w 1906 r. w Łomży Szkoły Handlowej, w której wykładano, za wyjątkiem historii, geografii i języka rosyjskiego, po polsku. W Drozdowie utworzył tzw. ochronkę, gdzie prowadzono nielegalne wówczas nauczanie w języku polskim.
Marian Lutosławski (1871-1918), z wykształcenia inżynier elektrotechniki i budownictwa. Był projektantem i wykonawcą pierwszych na terenie Królestwa Polskiego budowli z zastosowaniem konstrukcji żelbetonowych. To on zaprojektował m.in. konstrukcje żelbetonowe mostu Poniatowskiego w Warszawie, urządzenia prądotwórcze w elektrowni na Powiślu i hotelu Bristol w Warszawie. Obdarzony niezwykłym talentem organizacyjnym współtworzył pierwsze polskie organizacje techniczne. W czasie I wojny światowej pracując w Centralnym Komitecie Obywatelskim w Rosji organizował pomoc uchodźcom polskim. Działał politycznie w Lidze Narodowej i emigracyjnych strukturach związanych z Komitetem Narodowym Polskim, kierowanych przez Romana Dmowskiego. Po wybuchu rewolucji październikowej został aresztowany przez bolszewików. Oskarżony o kontrrewolucję został rozstrzelany 5 września 1918 r. w Moskwie.
Jan Lutosławski (1875-1950), po studiach rolniczych kilka lat praktykował w Drozdowie, a później we własnym majątku Pączkowizna (dzisiejsze Czaplice k. Łomży). W 1909 r. przeniósł się do Warszawy, by tam pracować jako redaktor Gazety Rolniczej. Publicystyce związanej z rolnictwem poświęcił całe życie. Na łamach Gazety Rolniczej zachęcał do podejmowania działalności gospodarczej i przeciwstawiania się ogólnym trendom marazmu. Był obrońcą etosu ziemiańskiego i obszarniczego systemu gospodarowania na wsi. Podczas I wojny światowej administrował polskim gimnazjum CKO w Moskwie. W odrodzonej Polsce w dalszym ciągu zajmował się redagowaniem Gazety Rolniczej, aż do wybuchu II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych, do śmierci w 1950 r. badał fizjografię Ziem Odzyskanych.
Ks. Kazimierz Lutosławski (1880-1924), absolwent medycyny i teologii. Jego pasją było wychowywanie młodzieży. Pod pseudonimami: druh Szary i ks. Zawada współtworzył pierwsze drużyny harcerskie. Do historii przeszedł jako pomysłodawca przysięgi harcerskiej oraz projektant Krzyża Harcerskiego. W trakcie pierwszej wojny światowej działał wspólnie z braćmi w Centralnym Komitecie Obywatelskim. Po wojnie przez dwie kadencje pełnił funkcję posła w rządzie RP, jako przedstawiciel Narodowej Demokracji. W tym czasie przygotował m.in. tekst preambuły do konstytucji z marca 1921 r. i projekt uchwały zakazującej agitacji bolszewickiej na terenie Polski. Zmarł zaraziwszy się szkarlatyną podczas pełnienia posługi kapłańskiej. Ciało pochowano w krypcie kaplicy rodzinnej na cmentarzu drozdowskim. Od wielu lat w rocznicę jego urodzin, 4 marca, harcerze organizują Zlot Pamięci Druha Szarego w Drozdowie.
Józef Lutosławski (1881-1918) odbył studia rolnicze w Zurychu, a następnie filozoficzne w Berlinie. Początkowo pracował pisując artykuły w czasopiśmie narodowym Myśl Polska. W 1908 r. wrócił do Drozdowa i zajął się prowadzeniem zakładów przemysłowych w rodzinnym majątku. Udzielał się społecznie w łomżyńskich organizacjach ziemiańskich, prowadząc kursy rolnicze z zakresu spółdzielczości. Podczas I wojny światowej pełnił obowiązki szefa CKO w Riazaniu. Działał w emigracyjnych strukturach politycznych, za co został skazany, a następnie rozstrzelany przez bolszewików 5 września 1918 r. Siedząc w sowieckim więzieniu napisał książkę – traktat patriotyczny „Chleb i ojczyzna", którą zadedykował „Tym moim przyjaciołom, których nałóg umysłu wiąże z socjalizmem, a serce już przeszło na łono Ojczyzny".
Józef Lutosławski był ojcem wybitnego kompozytora Witolda Lutosławskiego (1913-1994), który w Drozdowie spędził wczesne lata dzieciństwa.